خواص گیاهان دارویی

زیره سبز        Cuminum cyminum L.                                                                                   

خصوصیات ضد میکروبی زیره سبز علیه طیف وسیعی از میکروارگانیسم­ها شامل باکتری­ها، مخمرها و کپک­ها تایید شده است. اسانس زیره سبز دارای ترکیب­های ترپینن و کومین آلدئید به عنوان محرک ضد نفخ و ضد میکروب است. از اسانس بذر زیره سبز جهت مقابله بیماری­زای خاص استفاده شده که می­تواند جایگزین بی­ضرر برای گروه آنتی بیوتیک­ها باشد. زیره سبز سرشار از پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم، سدیم و مقدار قابل توجهی آهن است و به دلیل ویتامین­های A, C, E, B6 و ریبوفلاوین در مصارف غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی استفاده می­شود.

چای ترش        Hibiscus sabdariffa                                                                                      

چای ترش یا چای قرمز که در بسیاری از مناطق دنیا به صورت نوشیدنی گرم یا سرد مصرف دارد، کاهش دهنده فشار خون، خنک کننده بدن، رقیق و تصفیه کننده خون، کنترل کننده کلسترول خون، اختلالات کبدی، صفرایی و همچنین آرام بخش بوده و یکی از منابع غنی آهن مورد نیاز بدن به شمار می­آید.وجود مقدار زیاد آنتوسیانین در کاسبرگ­های گیاه نقش مهمی در کاهش فشار خون و خواص ضد سرطانی آن دارد. ترشی آن به خاطر وجود اسید سیتریک و ویتامین C می­باشد. همچنین این گیاه دارویی دارای آنتی اکسیدان­های ضد چربی خون است.

به لیمو                                                          Lippia citriodora

به لیمو یکی از گیاهانی است که به علت زیبایی و عطر بسیار دل­پذیری که دارد امروزه در باغ­های آروماتیک کشورهای اروپایی به وفور کشت می­گردد. چای به لیمو فوق­العاده آرام­بخش و تسکین­دهنده اعصاب است. اسانس این گیاه در صنایع غذایی و در تهیه انواع عطر و ادکلن بسیار کاربرد دارد. به لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می­گیرد. به لیمو حاوی اسید سیتریک،کلسیم، منیزیم، ویتامین C، بیوفلاونوئید، پکتین و لیمونن است.

گل محمدی                                                  Rosa damascene

تنها اسانس گل محمدي به جز محصولات دیگر آن در صنایع عطرسازي، داروسازي، غذایی، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.

گل راعی یا هوفاریقون                                                   Hypericum perforatum L.

گیاهی پرفروش در سراسر دنیا خصوصا امریکا می­باشد. این گیاه با دارا بودن مواد موثره ارزشمندی همچون هایپریسین و هایپرفورین که از مشتقات نفتودیانترون­ها بوده،  در تهیه داروهای ضد افسردگی کاربرد فراوان دارد.علاوه بر این در طب سنتی ایران به عنوان مدر، ضد درد و نیز ضدعفونی کننده و ترمیم زخم­ها، میگرن و اختلالات عصبی، ضد نقرس، رمانتیسم، اسپاسم­های مزمن گوارشی، سقط جنین و ... مصرف دارد.امروزه در طب جدید از این گیاه در تهیه داروهای ضد افسردگی، بهبود زخم و سوختگی، اثرات ضد ویروسی (درمان HIV و هپاتیت C)، اثرات آنتی باکتریالی استفاده میکنند. علاوه بر اینها در صنایع رنگرزی برای رنگ­آمیزی ابریشم و پشم کاربرد دارد.

Echium amoenum                                                                    گل گاوزبان ایرانی

این گیاه در ایران وقفقاز انتشار دارد. گل گاوزبان ایرانی شامل مواد موثره فراوان شامل تانن، موسیلاژ ، فلاونوئید و مقدار کمی آلکالوئید است. این گیاه داراي پتاسیم و کلسیم ترکیب شده با اسیدهاي معدنی است.از دم کرده این گیاه به عنوان معرق، مدر، افزایش دهنده فشار خون و آرام بخش به صورت سنتی استفاده می­کنند.در رفع عوارض گریپ و سرماخوردگی مصرف فراوان دارد. جوشانده گل گاو زبان ایرانی حواس پنج گانه را تقویت و براي تنگی نفس مناسب است. جویدن برگ تازه آن براي درمان جوش هاي چرکی دهان مناسب است. در بررسی هاي جدید آثار تحریک بر روي سیستم ایمنی بدن توسط این گیاه به اثبات رسیده است.

نعناع فلفلی                                                                Mentha piperita

نعنا فلفلی یکی از پرمصرف­ترین گیاهان دارویی است که مقدار مصرف سالانه اسانس آن در جهان به حدود 7000 تن می­رسد. بيشترين مصرف نعنا فلفلي به منظورتهيه اسانس است. اين گياه داراي خواص دارويي و دارای مصرف فراواني از جمله در داروهاي ضدنفخ، ضدباكتري، محلو ل­هاي دهان­شويه، و نيز در صنايع غذايي، بهداشتي، آرايشي و نوشابه­سازي مي­باشد. از اين گياه درتركیب داروهاي گياهي توليد شده در كشور از جمله آلتادين، ماسومنت، قطره نعنا، منتا وآلیكوم استفاده شده است. نعنا فلفلی دارای خواصی مانند: ضداسپاسم، پیشگیری کننده از استفراغ، ضدنفخ و خنک­کننده است. منتول موجود در اسانس­اش یک ماده آنتی باکتری قوی است و از اسانس نعنا فلفلی برای معطرکردن داروها و خمیردندا نها و ... استفاده می­شود. در اکثر شکلات­های نعناعی و آدامس­ها از اسانس این­گونه نعناع استفاده می­شود.

مریم گلی                                                   Salvia officinalis

ایران با دارا بودن بیش از 40 درصد از گونه هاي مختلف جنس مریم گلی، یکی از مراکز مهم تنوع این جنس در دنیا محسوب می شود. اکثر گونه هاي این جنس به خاطر مواد مؤثره شان در مواد غذایی، داروها و صنایع معطره کاربرد دارند. مواد مؤثره آن شامل روغن فرار، ساپونین، تانن، رزین، اسید هاي مختلف ، موسیلاژ ، نمک هاي معدنی، ویتامین ها، استروژن ، آسپاراژین ، پیکروسالوین ، سالوین و فلاونوئید است. برگ ها و سرشاخه هاي گل­دار مریم گلی خواص درمانی متعددي دارند که مهمترین آن ها عبارت اند از: ضدعفونی کننده،  ضدتشنج، کمک کننده به هضم غذا، کاهش دهندة قند خون و ضدنفخ.عصارة مریم گلی داراي اثر بسیار قوي ضد اکسیدان است. همچنین ترکیب سالوین آن که یک اسید فنلی است به همراه مشت ق منومتیل اتر آن ، داراي خاصیت ضد میکروبی قوي به ویژه روي استافیلوکوك اورئوس است.

رزماری                                           Rosmarinus officinalis

رزماري گیاهی مدیترانه اي است که علاوه بر کاربرد فراوان آن در آشپزي به عنوان یک گیاه شفابخش و درمان کننده انواع بیماري ها کاربرد دارد. درصد اسانس می باشد. مهم ترین ترکیبات این گیاه شامل بورنئول، لیمونن، کامفن، 1و 8 سینئول، کامفر و آلفاپی نن است.  ترکیبات دیگر گیاه اسیدهاي فنلی از جمله اسید روزماریک، اسید کافئیک و اسید کلروژنیک هستند.تحقیقات متعددي خاصیت ضد سرطان آن را اثبات کرده و اسید کارنوزیک موجود در آن داراي خاصیت قوي ضد ایدز (HIV) است. همچنین سالیسیلات به مقدار زیاد، فلاوونوئیدها، ترکیبات تلخ دي ترپنی مانند کارنوزول و ترکیبات تري ترپتی، اجزاي تشکیل دهنده دیگر این گیاه هستند. از رزماري به صورت خوراکی در درمان اضطراب، سردرد، میگرن، فشار خون، نفخ و بی اشتهائی و به صورت موضعی به عنوان مسکن موضعی در درمان دردهاي عضلانی و بیماري هاي روماتیسمی استفاده می شود.

بابونه                                                               Matericaria chamomilla L.

بابونه از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان است که در تمام فارماکوبه هاي معتبر به عنوان یک گیاه دارویی معرفی شده است . از مواد موثره گل هاي بابونه، داروي ضدتورم، داروهایی براي معالجه دل درد، نفخ شکم و زخم هاي پوستی تهیه می شود . در اکثر کشورهاي غربی از دم کرده گل هاي بابونه به عنوان اشتهاآور و هضم کننده غذا استفاده می شود.اسانس گل­هاي این گیاه اثر ضدمیکروبی دارد و از آن در صنایع داروسازي، بهداشتی و آرایشی و غذایی نیز استفاده می شود. در صنایع بهداشتی و آرایشی از مواد موثره گل هاي بابونه، کرم هاي مرطوب کننده و روشن کننده پوست تولید می شود. از عصاره گل هاي این گیاه به عنوان افزودنی به شامپو جهت تقویت موي سر استفاده می شود.

آلوئورا                                                     Aloe vera         

این محصول داراي کاربريهاي غذایی، دارویی و زینتی است که می توان به خواص دارویی و غذایی آن به شرح ذیل اشاره نمود:

تقویت کننده بدن انسان ، معالج آسم ، تصفیه کننده خون ، ضد کرم ، برطرف کننده سوء هاضمه، برطرف کننده یبوست و تمیز کننده روده ها ، معالج اسهال خونی، برطرف کننده ریزش موي سر ، مفید براي پوست هاي خشک ، برطرف کننده گرفتگی هاي کبدي ، کنترل کننده قند خون ، شستشودهنده و ضدعفونی کننده چشمها، معالج اگزما، ضد آفتاب، ضدعفونی کننده دهان و دندان، برطرف کننده زخم معده و ورم معده ، شکننده سنگ کلیه ، آنتی اکسیدان ، مسهل بسیار قوي، معالج صرع، برطرف کننده آثار ناشی از آفتاب سوختگی، برطرف کننده خارش ناشی از گزیدگی حشرات، از بین برنده لک صورت، چروك زیر چشم، پر کننده ابرو و لطیف کننده پوست صورت و بدن، اثر ضد قارچ و ضد باکتریایی.

اسطوخودوس                                                       Lavandula angustifolia L.

اسطوخودوس فرانسوي یکی از قدیمی­ترین گیاهان دارویی است که در طب سنتی و تولید فراورده هاي دارویی کاربرد زیادي دارد. از دیدگاه انجمن گیاهان دارویی آمریکا این گیاه با توجه خواص درمانی آن جزو ده گیاه دارویی برتر شناخته شده است. اسطوخودوس از جمله گیاهان اسانس­دار است که مواد تشکیل دهنده مهم آن  گرانیول، کامفور، لینالول، لینالیل استات می­باشد. برخی از خواص درمانی گیاه اسطوخودوس عبارت اند از:   اثر ضدعفونی کننده، مقوي سیستم عصبی، آرام بخش، ضد تشنج، خواب آور، شل کننده عضلات، ضد نفخ، محرك جریان صفرا، ادرارآور، ترمیم کننده زخمها، ضدآفتاب سوختگی و مسکن نیش حشرات.